Wat heeft uw jarenlange Taiji u opgeleverd?

P.K.: Het belangrijkste resultaat van een oefenpraktijk onder leiding van een echte leraar is innerlijke ontwikkeling. Die komt er evenwel niet zonder inspanningen en offers. Toen ik vooraan in de twintig was en 10 jaar westerse krijgskunsten had beoefend, een en ander afwist van yoga en meditatie en op het punt stond mijn universitaire opleiding te voltooien, besloot ik mijn leven te wijden aan de zoektocht naar innerlijke betekenis en ontwikkeling. Boksen en worstelen hadden geen diepgang; yoga bood wel diepgang, maar was te passief, en meditatie zonder aanvullende training was niet evenwichtig. Ik probeerde een aantal Japanse systemen uit, maar de strengheid daarvan, die in die cultuur ingebed zit, heeft ervoor gezorgd dat ik me tot de Chinese kunsten ben gaan wenden, en dat ik met Taiji ben begonnen. Taiji, of althans het onderricht van meester Huang Xiangxian, heeft mij op het gebied van evenwichtige innerlijke ontwikkeling alle steun geboden die ik verwachtte.

Welke specifieke aspecten van Taiji interesseren u vandaag het meest?

P.K.: Alleen het bewustzijn en wat het bewustzijn te boven gaat, interesseren mij. Aanleren hoe het lichaam onder controle van het bewustzijn kan worden gebracht: dat is het domein waarin ik mensen wens te helpen. Wat mijzelf betreft is het zo dat, nu mijn bewustzijn dieper naar de bron gaat, mijn persoonlijke belangstelling volledig op dat proces is gericht. Gezondheid en zelfverdediging zijn van zeer ondergeschikt belang.

Is uw beeld van Taiji in de voorbije 30 jaar sterk gewijzigd?

P.K.: Niet echt – ik ben met Taiji begonnen zonder iets ervan gezien te hebben; ik wist alleen dat Taiji een van de interne Chinese krijgskunsten was die op de Taoïstische beginselen zijn gebaseerd en waarvan het doel innerlijke ontwikkeling is. Toen ik een van meester Huangs assistenten ontmoette die heel wat meer kennis en bekwaamheid aan de dag legde dan alles wat ik tijdens mijn zoektocht de voorgaande tien jaar had gezien, en vervolgens meester Huang zelf ontmoette, wist ik dat ik had gevonden wat ik zocht.

Wat is de filosofie van uw onderwijs?

P.K.: Het is belangrijk de leerlingen ertoe aan te zetten zich in te spannen, zowel om hun uiterlijke grenzen te verleggen als om dieper in zichzelf te gaan. Het is van belang ervoor te zorgen dat de leerlingen begrijpen waarom zij sommige oefeningen doen en waar die hen zullen brengen. Als zij de weg zien en beseffen wat het doel is, kunnen zij geleidelijk minder afhankelijk worden van mij. Dit inzicht beschermt hen ook tegen gewetenloze leraren die hen zouden willen misleiden. Voorts is het belangrijk dat leerlingen inzien welke verantwoordelijkheid zij dragen als zij leraar worden. Oefenen doe je voor je eigen ontwikkeling, maar het doel van lesgeven is anderen te helpen. Als je oefent om leraar te worden of les geeft omwille van aanzien of geld, komt dit noch je eigen innerlijke ontwikkeling noch anderen ten goede.

Wat zijn uw onderwijsplannen in Europa?

P.K.: Uit de grote aantallen leerlingen die aanvankelijk mijn workshops bijwoonden, heb ik er een honderdtal gekozen op wie ik me concentreer omdat zij de grootste bereidheid aan de dag leggen om te oefenen wat ik hen aanleer. Mijn doel is hen te begeleiden totdat zij op eigen benen kunnen staan. Als deze honderd personen de methoden echt goed begrijpen, de processen in hun eigen lichaam ervaren en dan de kennis aan hun leerlingen doorgeven, zullen wij ons op de diepere aspecten kunnen concentreren. Het is mijn ervaring, en die van mijn leraar, dat een leerling een 14- à 15-tal jaar volgehouden training nodig heeft voordat hij op eigen benen kan staan om les te geven. Ik heb twintig jaar geoefend onder leiding van meester Huang, tot aan zijn dood in 1992. Dat is de basis voor de hulp die ik kan bieden.

Wat zijn de diepere aspecten?

P.K.: De diepere aspecten zijn het bewustzijn en wat daarachter ligt. Er zijn drie duidelijke niveaus in Taiji: het lichaam, het bewustzijn en wat nog verder ligt (de geest). Ik probeer de mensen een diepgaande training te geven in het lichamelijke, hen verder te leiden op het pad van het bewustzijn en geleidelijk de geestelijke aspecten in te schakelen.

Wat zijn de belangrijkste aspecten die op de verschillende niveaus moeten worden geoefend?

P.K.: Het doel is de niveaus met elkaar te verbinden, en niet uitsluitend met één ervan te werken. Eerst moeten de mensen leren vloeiend te bewegen, vervolgens te ontspannen en in de aslijn te komen en daarna de krachten in het lichaam te vinden – dit alles in combinatie met het bewustzijn. Hierbij is alles gericht op de coördinatie tussen bewustzijn en lichaam. Loutere lichaamsoefening neemt bij Taiji nauwelijks enige plaats in. Nadien wordt de coördinatie tussen bewustzijn en energie geoefend en nog later komt de training van de diepste laag van het bewustzijn. Tegelijk kan een steeds betere verbinding tussen het diepe bewustzijn en de geest groeien.

Wat onderwijst u op het gebied van het bewustzijn?

P.K.: Ik kan hierover wel iets zeggen, maar echt inzicht komt pas door oefening. “Waarneming” en “intentie” bestaan op vele verschillende niveaus, gaande van oppervlakkig tot zeer diep. Waarneming en intentie werken met elkaar samen en op elkaar in om respons te geven. Gewoonlijk oefenen mensen in Taiji een soort waarneming, maar zelden de intentie. Iets doen met “waarneming” veronderstelt dat het lichaam actief en het bewustzijn passief is, terwijl iets doen met “intentie” veronderstelt dat het bewustzijn actief is en het lichaam passief. De specifieke training van de “intentie” (Yi) werd door de oude meesters met opzet geheim gehouden. Meester Huang en meester Ma bijv. gaven ze alleen door aan de eigen kring, aan slechts enkele van hun duizenden leerlingen. Hierdoor is de methode voor de ontwikkeling van de intentie allesbehalve wijd verspreid in de opleiding, noch in China, noch in het Westen. En toch wordt de intentie in de Klassieken vreemd genoeg als het belangrijkste element beschouwd. Zelfs als de leerlingen erin worden onderwezen, moeten zij lange tijd oefenen voordat zij het voor zichzelf vinden en het dieper kunnen verinnerlijken.

Kan vrij pushen het vaste patroon van de Tuishou vervangen?

P.K.: Het is veel beter het vaste patroon van de Tuishou te oefenen en je lichaam en je bewustzijn in gecontroleerde omstandigheden de juiste reacties te leren. Als je vrij pusht, gebruik je enkel je bestaande mogelijkheden en probeer je sneller en sterker te worden. Daardoor worden deze inefficiënte gewoontereacties nog dieper in jezelf verankerd. Als iemands reacties zo zijn gewijzigd dat ze stroken met de Taiji-beginselen, dan kan met zacht, gecontroleerd vrij pushen worden begonnen om deze reacties steeds natuurlijker te laten worden.

Kunt u uitleggen hoe belangrijk de verticale cirkel is ten opzichte van de horizontale cirkel?

P.K: De horizontale cirkel omvat de uiterlijke bewegingen van het lichaam die met de herpositionering van het midden gepaard gaan. In de verticale cirkel vinden de innerlijke veranderingen in bewustzijn en lichaam plaats. Ze brengen subtiele veranderingen in de hoogte tot stand en doen verticale krachten in het lichaam ontstaan terwijl het lichaam zijn uiterlijke bewegingen uitvoert. Bij de interne veranderingen gaat het, in de meest eenvoudige vorm, om contractie die een beweging inzet, gevolgd door ontspanning waardoor het lichaam kan “voortdrijven” op de impuls en voortbewegen onder invloed van de zwaartekracht. Aangezien het lichaam zich tegen de grond afzet om te bewegen, doet contractie zowel een horizontale als een verticale kracht ontstaan. Snellere bewegingen vergen een grotere horizontale kracht, waarvoor een grotere verticale kracht nodig is, die op haar beurt tot een kleine opwaartse beweging in het lichaam leidt. Als de Taiji-vorm traag wordt uitgevoerd, is de zwaartekracht groter dan deze opwaartse beweging, zodat het mogelijk is dat de mensen er niet gevoelig voor worden. Bij snelle bewegingen is de verticale kracht groter dan de zwaartekracht en zal het lichaam lichtjes worden opgetild, om vervolgens te stabiliseren zodra de contractiegolf voorbij is. Vele mensen ontdekken dit zelf en Zheng Manjing heeft het in een van zijn boeken vermeld, maar deze tweede fase van loslaten of voortdrijven omvat drie verborgen fasen die zelden worden begrepen.

Kunt u de spierveranderingen beschrijven en uitleggen hoe zij de krachten in het lichaam beïnvloeden?

P.K: De spieren gaan van contractie over ontspanning en stretchen naar ont-stretchen, terwijl het bewustzijn een daaraan beantwoordende cyclus van concentratie, ontspanning, zinken en leegworden doormaakt; daarna volgt zowel voor de spieren als voor het bewustzijn een vijfde, neutrale fase. Wat dit praktisch betekent, kan je pas begrijpen na lange jaren studie. De cyclus van het bewustzijn en het lichaam is de basis van alles wat meester Huang mij heeft bijgebracht in de 20 jaar dat ik bij hem in de leer was. Als je de vijf fasen niet begrijpt, kun je moeilijk de ontspannen veerkracht van Taiji vinden. Normaal wordt ervan uitgegaan dat er maar twee spiertoestanden zijn, nl. contractie en ontspanning. Als je alleen die twee kent, zul je jezelf vastrijden in de tegengestelden, Yin en Yang. Als je alleen die twee gebruikt of probeert te combineren door eerst samen te trekken en daarna te ontspannen, of gedeeltelijk te ontspannen, gedeeltelijk samen te trekken, is de zoektocht naar de ontspannen veerkracht van Taiji gedoemd om te mislukken. Er wordt zelden over stretchen en ont-stretchen gesproken en weinigen hebben daar inzicht in. De overeenkomstige veranderingen in het bewustzijn zijn zelfs nog minder bekend.

Kunt u iets uitleggen over de verschillende bewustzijnsfasen die we in de vorm beoefenen?

P.K: Nee, die fasen kan ik niet echt uitleggen. Ze moeten worden beoefend samen met iemand die ze begrijpt. Ik kan alleen maar zeggen dat de mensen eerst zeer aandachtig naar hun lichaam moeten luisteren. Hierbij bedoel ik niet het normale luisteren, dat van het oppervlakkige bewustzijn komt. Zoek naar echte lichaamsgewaarwordingen als warmte, druk en niet-visuele positionering van het lichaam. Dit is de eerste stap, en heel wat anders dan het voelend waarnemen dat de gemiddelde Taiji-student beoefent. Alleen de concentratie verhogen op het niveau van de normale dagelijkse waarneming is een valse methode, die het juist moeilijk maakt om later dieper te gaan. Jammer genoeg leren vele moderne meditatiesystemen de mensen alleen deze oppervlakkige waarneming te waarderen en te versterken. Het ego observeert de oppervlakkige percepties, het zien, horen, enz. en heeft de indruk dat het de realiteit precies ziet “zoals ze is”. Dit is geen juist pad. Al mijn leraren hebben tegen deze fout gewaarschuwd, en mijn ervaring bevestigt wat zij hebben gezegd.

Op elk Taiji-niveau staan we voor de paradox dat we tegelijk moeten loslaten en controle behouden. Wat denkt u hierover en hoe zouden we volgens u hiermee moeten omgaan?

P.K: Centraal in Taiji staat de paradox hoe we yin en yang combineren, bijv. samentrekken/ontspannen of beheersing/natuurlijkheid. Wat we zoeken is niet meer yin of yang, of een mengsel daarvan, maar iets nieuws. Je zou het yin-yang kunnen noemen, d.i. één iets. Het lijkt op een mengsel van beide, maar is iets anders, een derde iets dat tot stand wordt gebracht. Het gaat er nooit om dat het ene juist en het andere fout is, maar de gelijktijdige combinatie van beide brengt iets subtielers voort. Als Taiji-kracht (jin) wordt geproduceerd, is er tegelijk aantrekken en uitsturen. Het stretchen is eigenlijk een nieuwe toestand die in de spier wordt gecreëerd. Stretchen maakt het mogelijk met de kracht mee te gaan (te “yielden”) en produceert tegelijk een eigen kracht. Het is niet gewoonweg combineren van samentrekken en ontspannen in tijd en ruimte. Dit geldt ook voor het loslaten en het behouden van de controle. Het loslaten dat verhindert controle te houden, is niet het soort loslaten dat je nodig hebt. Het behoud van de controle dat verhindert los te laten, is niet het soort controle dat je nodig hebt. Je moet datgene vinden waardoor je tegelijk de controle kunt verhogen en meer kunt loslaten.

Waarom is het belangrijk het lichaam in de aslijn te brengen?

P.K: Het is belangrijk op het ogenblik dat de krachten door het lichaam heen stromen. Je hoeft niet in de aslijn te komen als je alleen ontspant. In de aslijn komen brengt een verbindingslijn tot stand tussen de grond en het punt van applicatie, waardoor de krachten door het lichaam kunnen stromen zonder dat er contractie, weerstand of pijn ontstaat. Een rechte, verticale ruggengraat bijv. stelt je in staat de sterkste verticale krachten vanuit de grond omhoog te brengen. Als mensen ouder worden, wordt hun ruggengraat meestal minder soepel en nemen de krommingen toe, wat problemen geeft met de tussenwervelschijven. Ontspannen en in de aslijn komen in de vorm, en aanvullende oefeningen kunnen dit proces omkeren.

Hoe belangrijk is een goede basis?

P.K: Innerlijke Taiji-krachten werken op en neer vanuit de grond. Zonder een degelijke basis kunnen de mensen deze krachten niet vinden en zullen zij noodgedwongen de kracht van hun bovenlichaam en hun gewicht blijven gebruiken, wat te zien is doordat zij bij het uitsturen van de kracht gaan leunen en overtollige bewegingen maken. Alleen als het lichaam stabiel is, kan je het bovenlichaam echt loslaten en de verticale cirkel vinden. Alleen als het lichaam uiterst stabiel is, kan je je diep concentreren te midden van de actie.

Waarom is het van belang dat het lichaam ontspannen is?

P.K: Als baby's worden geboren, zijn ze ontspannen, maar ze weten niet hoe ze moeten bewegen. Het eerste wat zij leren om te overleven, is een aanvaardbaar vermogen om te bewegen, en dat veronderstelt contractie. Alle mensen leren dat, maar het is mogelijk dat ze nooit leren hoe ze zich kunnen ontspannen. Daardoor blijft er een restcontractie, die zich zodanig in het lichaam opstapelt dat, als zij ouder worden, hun hele lichaam stijf wordt en gaat blokkeren. Om dit tegen te gaan moeten de mensen eerst leren hoe zij die resterende, tot gewoonte geworden contracties kunnen loslaten. Een volgende stap is dat ze moeten leren hoe ze onmiddellijk na een contractie volledig kunnen loslaten. Restcontracties blokkeren de bloedtoevoer en de energiestroom, en belemmeren de volgende bewegingen. In elk geval is het zo dat, als de krachten vanuit de grond door het lichaam stromen, je in staat moet zijn de voorgaande contracties volledig los te laten om het halfautomatische stretchen en ont-stretchen te laten plaatsvinden.

Waarom is het van belang de vorm accuraat te beoefenen?

P.K: Het belangrijkste doel is de verbinding bewustzijn/lichaam op het eerste niveau te trainen. Dit is mogelijk door het lichaam in de exacte positie te brengen in overeenstemming met een duidelijke intentie van het bewustzijn. Deze intentie kan het in het geheugen opgeslagen beeld van de lichaamspositie zijn, ofwel een nieuwe intentie van dat ogenblik. Bij beginners wil het bewustzijn één iets doen en doet het lichaam iets anders. Nauwkeurigheid is de eerste stap voor de verbinding bewustzijn/lichaam, en ook de eerste stap bij het vinden van de posities die een grotere overbrenging van krachten naar en uit de grond mogelijk maken.

Kunt u iets zeggen over uw belangrijkste leraren?

P.K.: Toen ik begon, werd het duidelijk dat ik een leraar moest vinden die echt wist waar hij in spiritueel opzicht mee bezig was. Ik ben mijn Taiji begonnen bij meester Huang en kort daarna ben ik beginnen te oefenen met een soefileraar. Hij was een sjeik in de Nasqabandi-traditie in Afghanistan en putte ook deels uit de Gurdjieff-traditie. Ik ben met deze twee mensen blijven oefenen tot hun dood (meester Huang in 1992; de soefileraar in 1987). Andere leraren die invloed op mij hebben gehad, zijn een oude yogi die in de woestijn in Indië leeft en die ik af en toe bezoek, en een oude Taoïstische wijze die verborgen leeft in China, en in het westen niet bekend is. Meester Ma Yueliang, die gedurende zes maanden in Nieuw-Zeeland heeft verbleven en die ik nadien in China heb bezocht, heeft mij ook geholpen, en de voorbije 15 jaar heb ik nauw contact onderhouden met meester Ni Hua Ching, die Yang Shou Hou en Yang Cheng Fu kende en een goede vriend van Zheng Manjing was. Deze leraren hebben mij allemaal ertoe aangezet zelf les te geven. Hadden zij mij die opdracht niet gegeven, dan veroorloofde ik me nu niet andere mensen de weg te wijzen.

Even terug naar de Taiji-praktijk nu: wat is het doel van Tuishou?

P.K.: Tuishou dient om de gevoeligheid aan te scherpen, de vorm dient om interne kracht te ontwikkelen. Dat is het oorspronkelijke doel, maar leerlingen met een minder goed niveau keren dit om: ze oefenen de vorm met een oppervlakkige waarneming, maar zonder intentie en streven naar het vergroten van de gevoeligheid; bij Tuishou gebruiken ze kracht in combinatie met elementaire technieken in een poging interne kracht op te bouwen. Bij Tuishou leer je je waarneming te vergroten en zodanig uit te breiden dat je ook anderen erin kan opnemen. In Tuishou kan je oefenen om de intentie van je partner waar te nemen en daarop een juist antwoord te geven; in de vorm daarentegen zet je eigen intentie de beweging in gang als antwoord op het in je lichaamsgeheugen opgeslagen bewegingsverloop. Na verloop van tijd vind je, als je de juiste methode volgt, de gevoeligheid voor je intentie om in het lichaam, het energieveld en het bewustzijn van de partner te bewegen. Tuishou is ook een onderwijsmethode waarbij de leerlingen met de leraar oefenen en van dat contact kunnen leren.

Hebt u deelgenomen aan Tuishou-wedstrijden? Wat denkt u over dergelijke wedstrijden?

P.K: Ik heb nooit aan een Tuishou-wedstrijd deelgenomen, maar als je in de Chinese leefwereld aan Tuishou doet, is dat meestal zeer competitiegericht. De meeste studenten en leraren in Azië hebben in het gunstigste geval lessen gevolgd bij de goede meesters, maar zonder tot de interne kring van die scholen te behoren. In Azië gingen we tijdens de weekends vaak naar de parken waar Taiji-beoefenaars uit vele verschillende scholen elkaar ontmoetten. Wij gingen daar om te leren, maar kwamen in een uiterst competitieve omgeving terecht. Toen ik in China diverse leraren bezocht, werd dit vaak verkeerdelijk begrepen als een uitdaging en kon ik moeilijk ontsnappen aan een serieuze Tuishou-sessie. Ik heb wel wedstrijden bekeken, en het is alsof ze de slechtste aspecten van Taiji naar boven brengen en stimuleren. Wat de mensen doen, hun wil om zich met anderen te meten en hun wanhopige pogingen om te winnen, gaan in tegen de basisbeginselen. Ik geloof niet dat de mensen daar veel waardevols bij leren. Sommigen hebben de indruk dat zij leren hoe zij met agressieve energie of met een agressieve situatie moeten omgaan, maar ik zie hoe zij juist zelf meer gaan rivaliseren. De agressieve situatie stimuleert de agressiviteit, en leidt zo precies tot het tegengestelde van wat de mensen zich voorstellen. Opdringerige personen voelen zich gesterkt in hun gedrag en werken zich op bij de verenigingen die wedstrijden organiseren, en op hun beurt bestendigen deze wedstrijden deze gedragspatronen. Ik heb competitie gadegeslagen. Het lijkt de ergste aspecten van taiji te produceren en stimuleren. Hetgeen de mensen doen, het competatieve en de wanhopige pogingen om te winnen is tegen de principes. Ik geloof niet dat ze er iets waardevols mee leren. Sommigen hebben het gevoel dat ze een agressieve energie of situatie ermee leren hanteren, maar ik zie dat de mensen er eigenlijk alleen maar zelf competatiever van worden. De agressieve situatie stimuleert agressiviteit dus bereikt het, het tegenovergestelde van wat men voor ogen had. Streberige mensen voelen zich gerechtvaardigd in hun gedrag en stijgen inde geledingen van organisaties die de wedstrijden bijeenroepen, en deze gedrags patronen bestendigen.

Waarom moet het diepe bewustzijn worden ontwikkeld?

P.K: Het oppervlakkige bewustzijn of het normale, dagelijkse bewustzijn is eigenlijk een hersenbewustzijn. Het echte bewustzijn, in al zijn onderdelen, bestaat in het energieveld, niet in de hersenen. Als we sterven, verdwijnt het oppervlakkige bewustzijn samen met de hersenen, maar de diepere aspecten van het bewustzijn blijven bestaan en zijn op drie verschillende niveaus werkzaam. Er is het bewustzijn dat met het lichaam verbonden is, het bewustzijn dat met het energieveld verbonden is en dan is er de intelligentie van het bewustzijn. De Intelligentie van het Diepe Bewustzijn is werkzaam door deze drie aspecten heen. Zij maakt de verbinding met de hersenen en het lichaam via deze drie aspecten, maar verschilt sterk van de hersenen. Het diepe bewustzijn, dat de diepere delen van het energieveld omvat, is ons echte, individuele zelf. Het is geboren in een lichaam om zijn energieveld en de bijbehorende intelligenties te ontwikkelen. Dat is het doel van het leven. Als we ons dat niet herinneren, vergooien we ons leven.

Dus is dit volgens u het hoofddoel van het beoefenen van Taiji?

P.K: In de Klassieken staat dat het hoofddoel van het beoefenen van Taiji een lang leven is, wat in de Daoïstische leer onsterfelijkheid betekent, of het vermogen om na de dood in het diamantlichaam te overleven. De Boeddhisten hebben het over verlichting, wat betekent dat een lichtlichaam wordt gecreëerd, dat hetzelfde doel heeft. Na de dood leef je op een of andere wijze verder in je energielichaam. Als je je energielichaam door correcte inspanningen tijdens je leven hebt versterkt en verfijnd, worden de diepere aspecten van jezelf in je gekristalliseerde energielichaam onafhankelijk van het fysieke lichaam en immuun voor de dood. Als je dat niet hebt bereikt, verdwijn je geleidelijk uit alle vormen van individueel bestaan of keer je terug in een lichaam om opnieuw te proberen aan de cycli van leven en dood te ontsnappen. Dit is de waarheid over het leven. Alle echte leraren zijn het hierover eens. De andere doelen die bij Taiji kunnen worden nagestreefd, zijn minder belangrijk en worden door mensen gecreëerd voor het normale leven: meestal willen ze hun lichaam verzorgen en zich er comfortabeler in voelen, ofwel willen ze gevechtskracht ontwikkelen en het dubieuze respect afdwingen dat dit met zich brengt. Jammer genoeg kan concentratie op gezondheid of zelfverdediging het bewustzijn juist meer gehecht maken aan het lichaam, het ego krachtiger maken en de interne ontwikkeling blokkeren.

Hoe kunnen degenen die in uw ideeën geïnteresseerd zijn, in contact komen met uw leer?

P.K: Ik maak geen reclame op grote schaal, maar er is voldoende informatie beschikbaar, zoals dit interview en mijn boeken, en via mijn studenten die lesgeven. Als iemand echt geïnteresseerd is, zich wat moeite getroost om te zoeken en als er een diepere resonantie met de leer is, zal de gelegenheid om contact te maken ongetwijfeld door zijn eigen diepe bewustzijn worden gecreëerd.

[Translation: Lieve Caenen.]
← articles